Szczęście to stan, do którego wszyscy dążymy. Chcemy go doświadczać nieustannie. Często odczuwamy przygnębienie, ponieważ nasze życie składa się też z mniej przyjemnych stanów i emocji. Niekiedy pojawia się smutek i złość. Dzieje się tak, gdy nie wszystko idzie po naszej myśli. Tracimy coś, co jest dla nas ważne. Nie udaje nam się zrealizować przyjętych planów i założeń. Jak doświadczać szczęścia, mimo przeciwności losu? Od czego zależy jego poziom?
Spis treści:
- Czy ciągłe szczęście jest możliwe?
- Od czego zależy poziom szczęścia?
- Co wpływa na poziom szczęścia?
- Hedonistyczne szczęście a reaktywność behawioralnego systemu dążenia (systemu BAS)
- Tendencja do zamartwiania się a reaktywność behawioralnego systemu hamowania (systemu BIS)
- Jak doświadczać szczęścia? Postaw na uważność!
Czy ciągłe szczęście jest możliwe?
Po pierwsze, warto uświadomić sobie, że szczęście nie trwa wiecznie. Towarzyszy nam okazjonalnie, zazwyczaj przez krótką chwilę. Później pojawiają się problemy życia codziennego. Choć możemy bardzo się starać wyeliminować niektóre z nich, to nie mamy wpływu na wszystko. Zawsze wydarzy się coś niespodziewanego, co pozbawi nas radości. Wprawi w nie najlepszy nastrój i wywoła zwątpienie. Nikt nie jest szczęśliwy przez 24 godziny przez 7 dni w tygodniu. Może posiadać nieskazitelną urodę, świetnie płatną i satysfakcjonującą pracę oraz wspaniałego partnera u boku, a mimo to doświadczać czasem trudnych emocji.
Media społecznościowe często zaburzają obraz rzeczywistości. Influencerzy pokazują w nich wyłącznie szczęśliwe chwile ze swojego życia. Wiele z nich stanowi element autokreacji. Twórca internetowy starannie planuje sesje zdjęciowe, zatrudnia profesjonalnego fotografa i uśmiecha się do obiektywu, gotując czy sprzątając. Rodzi to fałszywe przekonanie, że inni doświadczają szczęścia każdego dnia, tylko nam się to nie udaje.
Od czego zależy poziom szczęścia?
Jeśli zastanawiamy się, jak doświadczać szczęścia, warto przyjrzeć się temu, co wpływa na jego odczuwanie. Bardzo ważną rolę odgrywają geny, choć ważniejsze okazują się czynniki środowiskowe. Szacuje się, że odziedziczony po przodkach materiał genetyczny tylko w 30-40% wpływa na odczuwanie spełnienia i satysfakcji w życiu. Pozostałe 70-60% determinują czynniki środowiskowe. Oba komponenty wzajemnie się przenikają, do tego dochodzi jeszcze sposób wychowania. Jako dzieci słyszymy różne komunikaty i chłoniemy niektóre przekonania rodziców, traktując je jako własne. Wpływają one na odbiór rzeczywistości, nasze emocje i zachowania. Działając w określony sposób, możemy zarówno przybliżać się do szczęścia, jak i od niego oddalać. Np. rodzice podkreślali, że duży wpływ na nasze zadowolenie z życia ma stan majątku. Skupiamy się na pomnażaniu pieniędzy, poświęcając mniej czasu relacjom z innymi oraz rozwijaniu własnych pasji. Obniża to poziom szczęścia i utrudnia jego doświadczanie.
Co wpływa na poziom szczęścia?
Istnieją czynniki powiązane z osobowością i temperamentem, które wpływają na poziom odczuwanego szczęścia. Wyróżnia się:
- ekstrawersję;
- reaktywność behawioralnego systemu dążenia (system BAS);
- neurotyzm;
- reaktywność behawioralnego systemu hamowania (system BIS).
Hedonistyczne szczęście a reaktywność behawioralnego systemu dążenia (systemu BAS)
Niektórzy z nas są ekstrawertykami. Energię czerpią z kontaktów międzyludzkich. Z łatwością wyrażają to, co czują. Gdy napotykają jakiś problem, usiłują go skonsultować z przyjaciółką/partnerem. Korzystają z sieci wsparcia społecznego. Mają pozytywne nastawienie do innych ludzi i świata. Jeśli do tego wykazują wysoką reaktywność behawioralnego systemu dążenia, częściej odczuwają szczęście w ujęciu hedonistycznym. Starają się dążyć do maksymalizacji przyjemności. Jednocześnie unikają trudnych doświadczeń i cierpienia.
Ci z nas, u których silnie rozwinięty jest system BAS, łatwiej wychwytują pozytywne sygnały z otoczenia. Np. widzą, że klient wydaje się zadowolony z ich pracy, przez co mniej się stresują. Chętnie wyznaczają sobie cele, do których wytrwale dążą. Napędza ich układ nagrody. W ich organizmie wydziela się dopamina, na którą ich system nerwowy wykazuje wysoką wrażliwość. Jednocześnie obserwuje się zwiększoną syntezę naturalnych opioidów. Wysoka reaktywność behawioralnego systemu dążenia sprawia, że nie poddajemy się tak łatwo. Staramy się osiągnąć cel, nawet gdy nie wszystko idzie po naszej myśli. Neurofizjologia sprzyja nam, łatwiej doświadczamy szczęścia. Niestety, częściej też popadamy w uzależnienia. Lubimy sprawiać sobie przyjemność, a nasz układ nagrody domaga się coraz większych dawek dopaminy.
Tendencja do zamartwiania się a reaktywność behawioralnego systemu hamowania (systemu BIS)
Neurotycy wykazują większą skłonność do zamartwiania się. Ta cecha często idzie w parze z reaktywnością behawioralnego systemu hamowania. Oznacza to, że częściej odczuwamy lęk i niepokój. Wystarczy, że jakaś sytuacja wydaje się niejednoznaczna, a już zaczynamy snuć czarne scenariusze. Zamartwianie się obniża jakość życia, z drugiej strony stanowi ewolucyjny mechanizm, który zwiększa szanse na przetrwanie. Dawniej od jego wydajnej pracy zależało nasze życie. Jeśli w porę dostrzegliśmy zagrożenie, a nasz mózg przygotował się na czarny scenariusz, mogliśmy szybko podjąć stosowne działania.
Jak aktywny system BIS wygląda w praktyce? Kiedy szef ma posępny nastrój i wzywa nas do biura za godzinę, obawiamy się najgorszego. Odczuwamy silny lęk przed utratą pracy. Nie bierzemy pod uwagę, że zły nastrój przełożonego mógł pojawić się pod wpływem czynników, które z nami nie mają nic wspólnego. Reaktywność behawioralnego systemu hamowania sprzyja dogłębnej analizie każdej niejednoznacznej sytuacji. Przeprowadzamy ją, aby ocenić ewentualne niebezpieczeństwo.
Jak doświadczać szczęścia? Postaw na uważność!
Czy neurotyk, który posiada reaktywny system BIS, może doświadczać szczęścia? Tak, warto, aby rozwinął w sobie uważność. Polega ona na obserwacji rzeczywistości i emocji bez oceniania. Ułatwia dostrzeżenie sytuacji, w których dosięgają nas zniekształcenia poznawcze. Uważność pomaga nam obniżyć poziom lęku i nauczyć się dostrzegać dobre rzeczy. Specjaliści zalecają, aby wprowadzić do swojego życia praktykowanie wdzięczności. Warto codziennie spisywać w dzienniku 5 rzeczy, za które chcielibyśmy podziękować. Może to być smaczne śniadanie, miła pogawędka ze sprzedawczynią w sklepie, wakacyjna aura, poprawa stanu cery czy pochwała w pracy. Dostrzegając pozytywne aspekty rzeczywistości, podnosimy swój poziom szczęścia.
Bibliografia:
- Cooper A., Gomez R., Aucote H.; The behavioural inhibition system and behavioural approach system (BIS/BAS) scales: Measurement and structural invariance across adults and adolescents; Personality and individual differencess, 43(2), 2007, s. 295-305
- Kimbrel N.A., Mitchell J.T., Nelson-Gray R.O.; An examination of the relationship between behavioral approach system (BAS) sensitivity and social interaction anxiety; Journal of anxiety disorders, 24(3), 2010, s. 372-378
