Polsko-Amerykańska Izba Handlowa i Pracodawcy RP ogłosili raport: Starzejące się społeczeństwo jako wyzwanie ekonomiczne dla europejskich gospodarek.
Starzenie się społeczeństwa to naturalny i nieunikniony proces występujący w każdej wysoko rozwiniętej gospodarce. Jest to wyzwanie, z którym zmaga się obecnie cała Europa Zachodnia i do którego także Polska musi się odpowiednio przygotować. Pracodawcy RP z uwagą śledzą zmiany demograficzne, bo przecież to ludzie są największym kapitałem przedsiębiorstw, a tylko zdolni do wykonywania swoich obowiązków pracownicy pozwolą gospodarce się rozwijać.
Fakty mówią same za siebie
Europa starzeje się w zatrważającym tempie. Jeszcze w 1990 r. zaledwie 13,9% społeczeństwa miało więcej niż 65 lat. Tymczasem według GUS, w 2030 r. odsetek ten będzie wynosił 23,8%. Analogiczna sytuacja występuje w Polsce. W 2010 r. niewiele ponad 14% osób miało więcej niż 65 lat. W ciągu zaledwie dwóch dekad wskaźnik ten wzrośnie aż dwukrotnie. Taka struktura wiekowa społeczeństwa rodzi poważne skutki ekonomiczne i społeczne – dla systemu emerytalnego, ale także, a może przede wszystkim, dla ochrony zdrowia – starsi pracownicy to większe wydatki na zapewnienie odpowiedniego komfortu życia i sprawności w pracy. Dlatego niezwykle ważne są innowacje medyczne, które pozwalają zachować pracownikowi sprawność na dłużej. Równie ważna jest odpowiednio wczesna edukacja dotycząca roli i wpływu profilaktyki na zdrowie społeczeństwa.
Demografia a gospodarka
Wpływ zmian demograficznych na gospodarkę i budżet państwa związany jest z dwoma trendami:
- Spadkiem liczby ludności, co wynika z obniżenia współczynnika dzietności, który np. w 2003 roku wynosił jedynie 1,22 co stanowiło najniższy poziom w okresie 50 lat2. Prognozy do 2060 roku zakładają utrzymywanie się tego współczynnika na poziomie poniżej 1,53, czyli istotnie niższym niż potrzebny do zagwarantowania prostej zastępowalności pokoleń;
- Starzeniem się społeczeństwa, co jest związane ze stałym wydłużaniem się przeciętnego trwania życia: mężczyzn – z 70,4 lat w 2004 roku do 77,6 lat w 2035 roku i kobiet – odpowiednio – z 78,8 lat do 83,3 lat.
Niepokojące dane
Ważną gospodarczą konsekwencją spadku liczby ludności jest obniżenie liczby osób w wieku produkcyjnym (z 25,9 mln ludzi w 2010 roku do 21,8 mln w 2035). Dodatkowym problemem jest niska aktywność zawodowa Polaków. Szczególnym wyzwaniem jest niski poziom aktywności zawodowej wśród osób powyżej 55. roku życia wynoszący jedynie ok. 34-35% (dla porównania średnia dla UE to 46,3%). Istotnym czynnikiem jest również wychodzenie osób z rynku pracy z przyczyn społecznych. Przykładem może być przejmowanie, zwłaszcza przez kobiety, części czynności domowych (np. opieka nad starszymi lub dziećmi). Związane jest to z brakiem rozwiniętej infrastruktury wsparcia dla rodzin (np. system żłobków i przedszkoli). Ponadto zgodnie z prognozami GUS liczba osób w wieku 65+ zwiększy się z 5,1 mln w 2010 roku (13% populacji) do 8,35 mln w 2035 roku (23% populacji).
Mira Starobrzańska