Narcyz kojarzy nam się z kimś, kto jawnie demonstruje swoje wielkościowe ego. Cechuje go nadmierna pewność siebie i przekonanie o własnej wyjątkowości. Wspomniane zaburzenie osobowości przybiera jednak różne odcienie. Narcyz ukryty na pierwszy rzut oka wydaje się ofiarą lub ratownikiem, który z dobroci serca służy innym. Biada temu, kto ośmieli się wytknąć mu jakąś wadę, lub odejdzie od niego z własnej inicjatywy. Bierze do siebie każdy żart czy uwagę, chowa urazę, po czym mści się w sposób, o który nigdy byśmy go nie podejrzewali. Jak wygląda związek z narcyzem ukrytym?
Trójkąt dramatyczny a kształtowanie relacji międzyludzkich
Psycholodzy często rozpatrują interakcje międzyludzkie, analizując trójkąt dramatyczny. Tworzą go prześladowca, ofiara i ratownik. Między rolami można przeskakiwać. Ofiara niekiedy staje się prześladowcą lub ratownikiem. Narcyz ukryty uważa, że doznał ogromnej krzywdy, dlatego ma prawo zemścić się na sprawcy. Dopuszcza się przy tym okrutnych czynów w imię wymierzania sprawiedliwości na własną rękę. Krzywdy, za które się mści, często stanowią efekt jego nadinterpretacji. Np. idziemy spotkać się ze znajomymi, przez co on czuje się odrzucony. Jego rana narcystyczna odzywa się, dlatego zaczyna się na nas mścić. Może stosować bierną agresję, np. celowo wycofać się z relacji, aby sprawić nam przykrość. Narcyz ukryty z pozycji ofiary (ona porzuciła mnie dla koleżanek) przechodzi do roli prześladowcy (ja jej pokażę!).
Narcyz ukryty jako ofiara – jak realizuje swoją potrzebę bycia zauważonym?
Narcyz ukryty jest bardzo przekonujący w swojej narracji. Nie bierze pod uwagę, że za pewne zdarzenia także współodpowiada. Gdy rozstajemy się z nim, uważa nas za złych ludzi. Zapomina, że był agresywny i bardzo krytyczny, co przyczyniło się do rozpadu więzi. Rozpowiada o nas nieprawdę, dlatego inni odsuwają się od nas.
Niekiedy narcyz ukryty to żona, która żali się na męża i jego uzależnienie od alkoholu, ale nic nie robi, aby zmienić swoją sytuację. Swoją potrzebą bycia ważną realizuje poprzez poszukiwanie współczucia wśród ludzi. Społeczeństwo zazwyczaj opowiada się po stronie ofiary, więc jej odgrywanie staje się bardzo wygodne.
Narcyz ukryty jako ratownik
Narcyz ukryty wciela się też w rolę ratownika. Jeśli tak postępuje, to bardzo trudno rozpoznać jego prawdziwe intencje. Kogoś, kto niesie pomoc potrzebującym, postrzegamy jako altruistę. Narcyz ukryty może organizować zbiórki charytatywne, bez reszty poświęcać się dziecku itp. Robi to po to, aby inni go podziwiali. Tymczasem nie każdy chce otrzymywać nieproszoną pomoc.
Dlaczego narcyz jawny wiąże się z narcyzem ukrytym?
Psycholodzy zauważyli, że narcyz ukryty często wchodzi w związek z narcyzem jawnym. Obie strony pasują do siebie niczym klucz do zamka. Wykazują względem siebie pewną komplementarność. Narcyz jawny manifestuje swoją wielkościowość. Z kolei narcyz ukryty może stać się przy nim ofiarą, która zasługuje na współczucie i uwagę otoczenia.
Jak narcyz wybiera partnera i przyjaciół?
Narcyz wybiera na partnera i przyjaciół osoby, które z jakiegoś względu podziwia. Ogrzewa się w ich blasku, pozycji, wiedzy, urodzie czy innych zasobach. Bywa interesowny, dlatego wchodzi też w związek z pobudek czysto finansowych.
Rozstanie z narcyzem ukrytym – dlaczego jest tak trudne?
Związek z narcyzem ukrytym trudno zakończyć. Po pierwsze, ten krok wymaga od nas sporej samoświadomości i dostrzeżenia, że relacja jest toksyczna i nam szkodzi. Po drugie, przygotujmy się na nietypowe zachowania. Narcyz ukryty nie pozwala na to, by ktoś go porzucił. To on chce o tym decydować. Gdy my podejmujemy decyzję, odżywa w nim rana narcystyczna. Ktoś już go kiedyś porzucił. Poza tym nasza decyzja burzy jego idealny wizerunek. Może prosić nas o powrót. Kiedy to nie działa, robi nam na złość. Uderza poniżej pasa. Rozpowiada o nas nieprawdę. Wyciąga brudy z przeszłości.
Związek z narcyzem ukrytym – dlaczego warto go przepracować podczas psychoterapii?
Kiedy kończy się związek z narcyzem ukrytym, mija dużo czasu, zanim powrócimy do stanu równowagi. Ta toksyczna relacja pozostawia bowiem ogromne rany emocjonalne. Jeśli chcemy je zagoić, rozważmy psychoterapię. Podczas sesji wyruszymy w podróż w głąb siebie. Znajdziemy odpowiedź na pytanie, dlaczego weszliśmy w związek z narcyzem ukrytym. Psycholodzy uważają, że nasi partnerzy uczą nas życia. Pokazują nam nasze niezaspokojone potrzeby, deficyty z dzieciństwa, nieadaptacyjne schematy i tryby radzenia sobie. Wyciągnijmy wnioski i nie powielajmy tych samych błędów w kolejnych związkach.
Bibliografia:
- Behary W.T.; Rozbroić narcyza: jak radzić sobie z osobą zapatrzoną w siebie; Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2020
- Gibas J.; Narcyz: jak nie dać się skrzywdzić i jak nie krzywdzić innych; Wydawnictwo Onepress, 2023
- Lowen A.; Narcyzm: zaprzeczenie prawdziwemu ja; Wydawnictwo Czarna Owca, 2021
