Emocje pierwotne są wspólne zarówno dla ludzi, jak i zwierząt. Należą do nich radość, smutek, strach, złość, wstyd i wstręt. Przyjmy się bliżej tym emocjom.
Wstyd
Powodów odczuwania wstydu jest tyle, ile jest różnych kultur, religii, sposobów wychowania – dlatego, że jest on silnie związany z obowiązującymi w danym miejscu normami moralnymi.
Japończyk zawstydzi się, kiedy nie wypełni dobrze swojego obowiązku. Arab – kiedy ktoś wyda mu polecenie (poczucie niższości czy przegranej jest bardzo dla nich upokarzające). Polski mężczyzna nie pocałuje się publicznie z kolegą. Z kolei w Turcji normą nie tylko jest pocałunek na powitanie, ale i trzymanie się za ręce jako oznaka przyjaźni między mężczyznami. Biała kobieta nie wyjdzie nago na ulicę, z kolei Afrykanka z dumą prezentuje nagie piersi.
Oznaką wstydu zazwyczaj jest rumieniec na twarzy, nie wiemy, co zrobić z rękami, pocieramy twarz, zasłaniamy usta. Ciekawostką jest to, że rumieniec również zależy od kultury – tam, gdzie ludzie zakrywają się szczelnie po samą szyję widać go na twarzy (na przykład u Eskimosów pojawia się głównie na nosie i wysoko na policzkach), w miejscach, gdzie chętnie odkrywa się ciało, zdradliwa czerwień pojawia się również na brzuchu, klatce piersiowej czy… plecach.
Zdrowy człowiek odczuwa emocje często i adekwatnie do sytuacji. Ważne jest, byśmy potrafili dobrze przeżywać każdą z nich, bo wszystkie są potrzebne.
Joanna Pastuszka-Roczek
