Jak rozpoznać współuzależnienie w związku?

Kiedy miłość przeradza się w ratowanie. Jak rozpoznać współuzależnienie i zacząć dbać o siebie?

Współuzależnienie w związku to temat, o którym mówi się wciąż za mało, choć dotyczy tak wielu kobiet. Kiedy żyjesz z osobą zmagającą się z nałogiem — czy to alkohol, narkotyki, hazard czy pornografia — często powoli zaczynasz żyć jego życiem. Wszystko kręci się wokół tego, czy dziś znów się upije, przegra ostatnie pieniądze, czy wróci do domu w ogóle.

Na początku chcesz mu pomóc. Z czasem jednak twoja codzienność to czuwanie, kontrolowanie, krycie i ratowanie. I gdzieś w tym wszystkim całkiem gubisz siebie.

Czym tak naprawdę jest współuzależnienie?

To stan, w którym bierzesz na siebie nadmiarową odpowiedzialność za cudze wybory i życie. Czujesz się winna, że poszłaś do mamy, bo w tym czasie on mógł zatruć się alkoholem albo spowodować wypadek w drodze do pracy. Zapominasz, że nadal jest dorosłym człowiekiem, który sam decyduje o tym, czy pije i jakie są tego skutki.

Współuzależnienie sprawia, że zaniedbujesz swoje zdrowie, nie idziesz do lekarza, nie umawiasz się na kawę z koleżanką, bo boisz się, że w tym czasie on coś zrobi. A to nie jest troska — to życie w lęku i pod dyktando jego problemów.

Jak objawia się współuzależnienie?

Często zaczyna się niewinnie — chowasz butelki przed teściami, wyrzucasz puszki, dzwonisz do jego pracy i tłumaczysz, że „zachorował”. Podnosisz go z podłogi i kładziesz do łóżka, zanim dzieci wstaną.

To wszystko ma jeden cel: żeby świat nie dowiedział się, że on ma problem. A tymczasem, kiedy go kryjesz, odbierasz mu szansę na konfrontację z rzeczywistością i ewentualne leczenie. I chociaż wydaje się, że pomagasz — tak naprawdę pogłębiasz jego nałóg i tracisz swoje życie.

Dlaczego tak często bierzemy rolę ratowniczki?

Wiele z nas czuje, że jeśli nie pomoże, to on sobie nie poradzi. To daje poczucie bycia potrzebną, a czasem nawet podnosi samoocenę. Do tego dochodzą wzorce z domu: „nie zostawia się człowieka w potrzebie”, „trzeba dbać o rodzinę bez względu na wszystko”.

Ale zapominamy, że w tej „pomocy” często same zostajemy z dziećmi, samotnością, lękiem i rachunkami, które opłacamy z własnej pensji — bo on przegrywa, przepija lub przepala wszystkie pieniądze.

Jak współuzależnienie niszczy twoje życie (i twojej rodziny)?

Kiedy cała uwaga skupia się na nim, twoje potrzeby schodzą na dalszy plan. Nie odwiedzasz rodziców, nie chodzisz na zakupy z koleżanką, nie zapisujesz dzieci na zajęcia dodatkowe, bo „może dziś znów się upije, a ty musisz być w domu”.

Zamiast inwestować w zdrowe jedzenie, nową kurtkę dla siebie czy rozwój zawodowy, spłacasz jego długi. Dzieci widzą, że ich mama troszczy się bardziej o ojca-uzależnionego niż o nich. A przecież to one naprawdę potrzebują twojej obecności i siły.

Dlaczego tak trudno odejść?

Często problemem jest niska samoocena. Wydaje ci się, że bez niego sobie nie poradzisz. A przecież on i tak nie wnosi nic w domowe finanse czy wychowanie dzieci — bo wszystko zabiera nałóg. Odejście często paradoksalnie podnosi komfort życia.

Jak wyjść ze współuzależnienia i odzyskać swoje życie?

Psycholodzy podkreślają, że tak samo jak on potrzebuje terapii, tak ty — wsparcia w leczeniu współuzależnienia. Bez tego nawet jeśli on przestanie pić, możesz poczuć pustkę, bo twoja tożsamość była zbudowana na roli ratowniczki.

Dobra terapia nauczy cię, jak:

• dbać o swoje potrzeby i stawiać granice,
• budować życie wokół siebie i dzieci, a nie wokół jego problemów,
• przestać czuć się odpowiedzialną za jego decyzje i skutki jego nałogu.

Dzięki temu stopniowo odzyskujesz spokój i radość z codzienności — bez ciągłego czuwania, kontrolowania i lęku.

Na zakończenie

Miłość to nie heroiczne ratowanie kogoś kosztem siebie. Masz prawo żyć swoim życiem, śmiać się bez poczucia winy i czuć się bezpiecznie w swoim domu. A on? On ma prawo i obowiązek zmierzyć się z konsekwencjami swoich wyborów. Ty możesz wybrać siebie i dzieci — i wcale nie musisz się z tego tłumaczyć.

Disclaimer

Ten tekst ma charakter edukacyjny i nie zastępuje profesjonalnej pomocy. Jeśli czujesz, że problem dotyczy ciebie, rozważ rozmowę z psychologiem lub terapeutą, który pomoże ci odzyskać równowagę i zadbać o siebie.