ABC Zdrowia Zdrowie
Jak rozpoznać niedobór żelaza?
Niedobór żelaza prowadzi do szeregu zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu. Czasem brak tego minerału objawia się w sposób zaskakujący. Szybko się męczysz, a twoje serce kołacze jak oszalałe? To może być anemia! Jak rozpoznać niedobór żelaza?
Niedobór żelaza to najczęściej spotykany niedobór pokarmowy, do tej przypadłości w sposób szczególny predysponowane są kobiety. Wynika to z funkcjonowania ich organizmu i comiesięcznych krwawień. Podczas menstruacji tracą one sporo żelaza, którego poziom należy wyrównać poprzez prawidłową, zbilansowaną dietę.
Rola żelaza w organizmie człowieka
Lekarze są zgodni – niedoboru żelaza nie należy lekceważyć. Ten niepozorny pierwiastek pełni niezwykle ważną rolę w naszym organizmie. Żelazo wchodzi w skład hemoglobiny, toteż jego niedobór przekłada się na zmniejszoną produkcję czerwonych krwinek. Ponadto ten minerał, zaliczany do mikroelementów, wchodzi w skład enzymów i białek uczestniczących w przemianach materii. Warto zaznaczyć też, że 20% żelaza obecnego w naszym organizmie to żelazo magazynowane w wątrobie, śledzionie, szpiku kostnym i mięśniach. Aby funkcje organizmu zostały zachowane, musimy nieustannie bilansować jego straty, odpowiednią dietą.
Pierwsze objawy niedoboru żelaza
Gdy organizmowi dostarczamy niedostateczną ilość żelaza, powstaje coraz mniej prawidłowych czerwonych krwinek. Niedobory tego mikroelementu początkowo manifestują się całkiem niewinnie. Stajemy się zmęczeni i dopada nas apatia, jednak bardzo często swoje złe samopoczucie wiążemy z wykonywaną pracą i codziennym stresem. Myślimy, że zmęczenie ustąpi, gdy w końcu udamy się na długo wyczekiwany urlop. Tak jednak się nie dzieje. Z czasem na niedoborze żelaza zaczyna też cierpieć nasza uroda. Włosy wypadają garściami, paznokcie łamią się nieustannie, a skóra staje się sucha i spękana. Do tego dochodzą jeszcze sińce pod oczami, które tuszujemy za pomocą korektora.
Choć może wydawać się to niewiarygodne, to ból i pieczenie gardła również może mieć związek z niedoborem żelaza. Zazwyczaj jednak symptom ten przypisujemy infekcji bakteryjnej lub wirusowej. Za popękane kąciki ust obwiniamy mróz, wiatr i niedobór witamin z grupy B. Tymczasem za problemem tym bardzo często stoi dieta uboga w łatwo przyswajalne żelazo.
Niedobór żelaza odbija się też negatywnie na naszych zdolnościach intelektualnych. Bardzo często niedostateczna ilość tego składnika utrudnia zapamiętywanie i prowadzi do problemów z koncentracją. Kiedy straty żelaza przewyższają ilość tego mikroelementu dostarczanego wraz z dietą, gwałtownie spada nasza odporność. Stajemy się podatni na infekcje. Jeśli borykasz się z problemem nawracającej opryszki, to znak, że twój układ immunologiczny nie działa prawidłowo. W takiej sytuacji warto wykonać badanie krwi określające stężenie poszczególnych minerałów.
Objawy anemii. Czy wiesz, że ból serca może oznaczać niedokrwistość?
Od pewnego czasu boli cię serce, łatwo łapiesz zadyszkę i masz problemy z oddychaniem? To może być zaawansowana anemia! Gdy w organizmie brakuje żelaza, powstaje zbyt mało prawidłowych czerwonych krwinek, w konsekwencji serce musi pracować na zwiększonych obrotach, aby dostarczyć tlen do wszystkich komórek ciała i odebrać z nich dwutlenek węgla.
Jak rozpoznać niedobór żelaza?
W związku z tym, iż wyżej wspomniane objawy są mało charakterystyczne, mogą oznaczać anemię, jak również szereg innych chorób, niedobór żelaza należy potwierdzić w badaniach. Większość lekarzy w przypadku podejrzenia niedokrwistości najczęściej zleca morfologię. Laboranci na podstawie pobranej próbki krwi określają stężenie ferrytyny, czyli białka, które pełni rolę magazynu żelaza. Norma dla kobiet nieco różni się od normy przyjętej dla mężczyzn. W przypadku pań o anemii mówimy wówczas, gdy stężenie ferrytyny jest niższe niż 12 mikrogram/litr. U mężczyzn mamy do czynienia z niedokrwistością, wówczas gdy stężenie ferrytyny nie przekracza 15 mikogram/litr.
Produkty bogate w żelazo
Aby zapobiec anemii, należy zadbać o zbilansowaną dietę. Zdrowe odżywianie bilansuje straty żelaza powstałe w wyniku krwawień. Jeśli chcemy uniknąć anemii, każdego dnia musimy dostarczać od 16 do 19 mg żelaza wraz z pożywieniem (dotyczy kobiet) lub 13 mg żelaza (norma dla mężczyzn). W związku z tym w naszej diecie nie może zabraknąć produktów takich jak ryby, wątróbka, mięso, jaja, mleko, kukurydza, szpinak, brokułach i płatkach śniadaniowych. Niestety, żelazo pochodzenia roślinnego jest gorzej przyswajalne przez organizm od tego, które znajdziemy w mięsie czy rybach. Dla porównania z cielęciny przyswajamy 22% tego pierwiastka, podczas gdy z kukurydzy zaledwie 3%. Jest to spowodowane charakterem żelaza. W produktach pochodzenia zwierzęcego występuje żelazo hemowe (dwuwartościowe), podczas gdy w brokułach, kukurydzy czy sałacie znajdziemy głównie żelazo niehemowe (trzywartościowe). Na szczęście przyswajalność żelaza z produktów roślinnych można zwiększyć nawet 3-krotnie, jeśli wraz z nimi dostarczymy organizmowi witaminy C. Od strony praktycznej to zalecenie można streścić następująco. Przygotowując sałatę na obiad, warto skropić ją kilkoma kroplami soku ze świeżo wyciśniętej cytryny.
Czym grozi nadmiar żelaza w organizmie?
Nie tylko niedobór, ale i nadmiar żelaza może prowadzić do wielu groźnych chorób. W przypadku, gdy ilość tego pierwiastka przekracza zapotrzebowanie organizmu (w przypadku mężczyzn stężenie ferrytyny jest większe niż 200 mikrogram/litr, u kobiet natomiast przekracza 150 mikrogram/litr), mamy do czynienia z nadmiarem żelaza. Skutki takiego stanu są daleko idące, począwszy od problemów ze stawami, sercem, wątrobą i trzustką, na cukrzycy i marskości wątroby skończywszy. Mało tego, naukowcy podejrzewają, że długotrwały nadmiar żelaza w organizmie może prowadzić w skrajnych przypadkach do chorób nowotworowych! Ponadto wykazano, iż nadmiar żelaza sprzyja groźnym dla życia infekcjom, w tym sepsie. Bakterie dobrze rozwijają się w środowisku bogatym w ten pierwiastek.
Nadmiar żelaza może wystąpić u osób, które odżywiają się w sposób nieprawidłowy – konsumują zbyt duże ilości czerwonego mięsa, jak również u osób dotkniętych hemochromatozą, czyli chorobą metaboliczną. Wspomniane schorzenie wiąże się z wchłanianiem nadmiernych ilości żelaza z przewodu pokarmowego. Hemochromatoza może mieć postać pierwotną lub wtórną.
Jeśli nie chcemy zmagać z objawami anemii, jak również nadmiaru żelaza, musimy zadbać o zbilansowaną dietę. W naszym menu nie może zabraknąć produktów bogatych w ten pierwiastek, nie należy jednak przesadzać z ich konsumpcją.
Irmina Cieślik
« ABC zimowej pielęgnacji
Mindi
7 lat temu
Co pewien czas sprawdzam wysokość żelaza w moim organiżmie bo mam słąbą przyswajalność. Przez długi czas miałąm przykre dolegliwości z powodu niedoboru żelaza. U mnie objawiało się zmęczeniem, wypadaniem włosów ale najbardziej dokuczliwy był syndrom niespokojnych nóg i to przez cały dzień. Po uzupełnieniu niedoborów żelazu większość objawów zmniejszyła się.
filodendron
8 lat temu
Miałam swego czasu niedobory żelaza, ale od kiedy łykam spirulinę i chlorellę polepszyło mi się 🙂
pati25
8 lat temu
Nadmiar jak i niedobór tego piefwiastka stanowi ogromny problem.Prowadzi do powsstania wielu dolegliwości,chorób.Dlatego warto zadbać o prawidłową dietę dostarczającą żelaza
dulcynea
8 lat temu
Niedobór żelaza to problem , z którym zmagam się od dawna.
Ten niedobór różnie się objawiał, nie był taki jednoznaczny.
Więc wykluczano alergię i inne schorzenia teraz już sama czuję, że spadł mi poziom Fe:)