Depresja to poważne zaburzenie psychiczne, które w niektórych przypadkach uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Choroba ta dotyka wszystkich, niezależnie od płci, wieku czy statusu społecznego, choć dwa razy częściej występuje u kobiet. Praktycznie każdy doświadcza w pewnym momencie uczucia smutku lub przygnębienia, jednak zwykle mijają one z czasem. Dla depresji typowa jest stopniowa utrata radości życia i ahedonia – niemożność odczuwania przyjemności. Jak rozpoznać depresję?
Depresja może dotyczyć nawet 10% populacji ludzkiej. Jej przyczyna jest zazwyczaj złożona. Na zaburzenie to wpływa wiele czynników emocjonalnych, biologicznych i środowiskowych. Niekiedy pojawia się w odpowiedzi na traumatyczne wydarzenie, choć czasem jego rozwój następuje bez uchwytnego powodu. Objawy depresji są bardzo różnorodne, a każdy pacjent odbiera je w inny sposób. Z tego względu jej rozpoznanie jest utrudnione.
Jak rozpoznać depresję?
Depresja to stan utrzymującego się poczucia pustki i beznadziei. Choremu nie sprawiają przyjemności czynności, które wcześniej go interesowały i cieszyły. Czuje się bezradny i bezużyteczny, ma obniżony nastrój i nadmierne poczucie winy. Dla depresji typowa jest ahedonia, czyli niemożność odczuwania satysfakcji czy radości. Codzienne obowiązki wydają się przytłaczające, a myśl o jakimkolwiek działaniu tylko nasila uczucie bezsilności. W pewnym momencie chory zaczyna mieć uporczywe myśli na temat własnej śmierci, a nawet samobójstwa. Trudność sprawiają mu najprostsze czynności, takie jak wstanie z łóżka czy zabiegi higieniczne. Unika spotkań z rodziną i znajomymi, może mieć chwiejne nastroje czy odczuwać nieuzasadniony lęk.
Somatyczne objawy depresji
Objawy depresji dotyczą nie tylko psychiki. Pojawia się także szereg symptomów ze strony ciała. Najbardziej charakterystyczne są zaburzenia snu. Osoba borykająca się ze stanami depresyjnymi często ma problemy z zasypianiem, może wybudzać się nad ranem i snuć czarne myśli. Sen jest płytki lub przerywany. Czasem jest wręcz odwrotnie – chory cierpi na nadmierną senność i stara się przespać jak najwięcej czasu. Pojawiają się u niego też zaburzenia koncentracji i pamięci oraz spadek libido. Typowe dla depresji jest pogorszenie samopoczucia o poranku i nieznaczne jego polepszenie w godzinach wieczornych. U kobiet mogą wystąpić także zaburzenia miesiączkowania.
Depresja – przyczyny
Depresja to złożone zaburzenie psychiczne, na którego rozwój składa się zazwyczaj wiele czynników. Przyczyny biologiczne choroby to najczęściej zmiany poziomu neuroprzekaźników w mózgu, uzależnienia, przewlekłe schorzenia czy odziedziczone skłonności do depresji. Nakładają się na to także czynniki psychologiczne. Traumatyczne wydarzenia, kiepskie relacje z rodziną czy znajomymi lub poczucie wyobcowania często powodują pojawienie się przykrych objawów. Do tego istotny jest aspekt społeczny: problemy w pracy, zła sytuacja materialna lub mieszkaniowa, kłopoty z nauką. Najczęściej nie da się wyróżnić jednej przyczyny depresji u danej osoby. Na chorobę składa się wiele czynników, które potęgowane są przez genetyczne predyspozycje do tego zaburzenia.
Depresja – diagnoza
Wstępnie depresję może rozpoznać każdy lekarz, nie tylko psychiatra. Już wywiad z pacjentem może budzić podejrzenie zaburzeń depresyjnych. Istotne będzie wtedy dokładne badanie psychiatryczne i rozmowa z chorym oraz jego bliskimi. Ocenia się także stan zdrowia somatycznego poprzez wykluczenie fizycznych schorzeń za pomocą badań laboratoryjnych. Nierzadko depresja towarzyszy schorzeniom tarczycy lub uzależnieniu od środków psychoaktywnych. Może także być jednym z epizodów choroby afektywnej dwubiegunowej. Objawia się ona przeplataniem okresów obniżonego nastroju z etapami manii, gdy chory ma zwiększoną aktywność i pomysłowość. Rozpoznanie depresji nie jest więc łatwym zadaniem i w tym celu należy zawsze zwrócić się do specjalisty.
Leczenie depresji
Leczenie depresji polega na zniwelowaniu jej objawów i przywróceniu funkcjonowaniu chorego na poziomie sprzed choroby. Lekarz zazwyczaj zaleca farmakoterapię. Leki przeciwdepresyjne należy przyjmować codzienne, mimo że poprawa następuje najwcześniej dopiero po kilku tygodniach kuracji. Nie należy ich też nagle odstawiać, ponieważ może to przyczynić się do nawrotu stanów depresyjnych. Leczenie uzupełniane jest poprzez psychoterapię poznawczo-behawioralną, podczas której chory uczy się rozwiązywać swoje problemy i radzić sobie ze stresem. Terapię wspiera również zdrowa dieta oraz regularna aktywność fizyczna. Potwierdzoną skuteczność w przypadku depresji sezonowej ma również fototerapia, czyli ekspozycja chorego na światło.
Karolina Solga
