Psychologia W głąb siebie
Jak działa nasza pamięć?
To, kim jesteśmy, w jaki sposób myślimy, jak działamy, jest wynikiem tego, co nas w życiu spotkało, czego się nauczyliśmy. Cały ten ogrom wiedzy nazywamy pamięcią. W jaki sposób ona działa, jak zapamiętujemy i co nam może w tym procesie przeszkodzić?
Większość z nas sądzi, że pamięć to jeden wielki worek, do którego wpada wszystko, czego doświadczamy. Niektórzy nawet twierdzą, że nic nie zostaje zapomniane. Badacze ludzkiego umysłu od wieków interesowali się tym, w jaki sposób człowiek zapamiętuje i przypomina sobie fakty.
Struktura pamięci
Pamięć to zdolność do magazynowania i ponownego przywołania wrażeń zmysłowych, informacji. Posiadają ją ludzie, niektóre zwierzęta i… komputery. Wśród nich jedynie człowiek w pamięci przechowuje również obraz siebie, czyli zbudowany ze wspomnień i informacji fundament swojej osobowości. Ludzka pamięć jest fascynująca i jest obiektem badań psychologii poznawczej.
Nasza pamięć to nie worek, ale olbrzymi magazyn, większy, niż potrafimy sobie wyobrazić. Rządzi się on swoimi prawami i mimo pozornego chaosu jest bardzo dobrze zorganizowany – w końcu w ułamku sekundy potrafi wydobyć potrzebną nam informację.
W jaki sposób zapamiętany element jest tam umieszczany? Czy faktycznie znajduje sie tam wszystko, czego doświadczamy? A jeśli nie, to w jaki sposób wybieramy, co jest ważne i godne zapamiętania, a co nie? Przyjrzyjmy się bliżej naszemu magazynowi.
Joanna Pastuszka-Roczek
To, kim jesteśmy, w jaki sposób myślimy, jak działamy, jest wynikiem tego, co nas w życiu spotkało, czego się nauczyliśmy. Cały ten ogrom wiedzy nazywamy pamięcią. W jaki sposób ona działa, jak zapamiętujemy i co nam może w tym procesie przeszkodzić?
Pamięć ultrakrótka
Odbieramy świat za pomocą zmysłów, czyli receptorów: wzroku, dotyku, węchu, słuchu. Działają one przez cały czas, niezależnie od naszej woli, nieustannie gromadząc informacje, które bombardują nasz mózg. Gdybyśmy mieli świadomie je przetwarzać, bardzo szybko stracilibyśmy zdrowe zmysły. Wyobraź sobie – w każdym ułamku sekundy czujesz nacisk ubrania na skórę, każdy najcichszy dźwięk, widzisz wyraźnie każdy szczegół swojego pokoju – to było by straszne!
Z informacjami radzi sobie pamięć ultrakrótka (sensoryczna), która wszystkie te bodźce magazynuje przez około pół sekundy. Jest niesamowicie pojemna i bardzo konkretna. Dzięki niej możemy wydobyć z otoczenia maksimum informacji i wybrać sobie te, które nas interesują.
Skąd wiemy, że istnieje? Najlepszym dowodem na istnienie pamięci ultrakrótkiej jest wrażenie ruchu przy szybkim oglądaniu obrazów: nie widzimy po kolei zapalających się lampek, tylko poruszający się punkt na łańcuchu choinkowym, kiedy ktoś macha zapałką w ciemności – światło tworzy linie.
Z tej właściwości naszej pamięci korzysta kino – puszczone z odpowiednią prędkością obrazki filmowej taśmy w naszej głowie stają się płynne i nie widzimy poszczególnych kadrów.
Filtr uwagi i pamięć krótkotrwała
Między pamięcią ultrakrótką a następnym fragmentem magazynu pamięci tkwi filtr uwagi. Jest on podobny do ochroniarza, który wpuszcza do zatłoczonego lokalu tylko tych gości, którzy mu się podobają.
Joanna Pastuszka-Roczek
To, kim jesteśmy, w jaki sposób myślimy, jak działamy, jest wynikiem tego, co nas w życiu spotkało, czego się nauczyliśmy. Cały ten ogrom wiedzy nazywamy pamięcią. W jaki sposób ona działa, jak zapamiętujemy i co nam może w tym procesie przeszkodzić?
Filtr przypomina lejek – wpada do niego wiele informacji, ale dalej przechodzą tylko nieliczne, godne uwagi. Wpadają one do kolejnego magazynu – pamięci krótkotrwałej, która jest najbardziej dynamicznym segmentem pamięci.
Przechowuje ona ważne w danej chwili bodźce przez kilka, kilkanaście sekund. W tym czasie dokonuje się prawdziwa rewolucja w głowie, gdyż przechowywane elementy są porównywane z tymi, które są już zmagazynowane. Na przykład obraz liter jest porównywany z ich znaczeniem, dzięki czemu potrafimy czytać, dopasowujemy twarz do imienia, numer autobusu do jego trasy, zestaw dźwięków identyfikowany jest jako słowo lub odgłos przyrody.
To ciężka praca, która jest bardzo podatna na różne zakłócenia. Dlatego źle nam się myśli w hałasie, kiedy ktoś nam nieustannie przerywa. Pamięć krótkotrwała ma ograniczoną pojemność, ale bardzo duże możliwości przerobowe.
Nowe informacje są przetwarzane, analizowane – następuje decyzja, czy chcemy je włączyć w struktury pamięci, czy nie. Nie jest to jednak prosta sprawa, bo mózg nie lubi bałaganu i naprawdę musi uznać, że coś jest warte zapamiętania. Dlatego o wiele łatwiej nam się uczy rzeczy przyjemnych i interesujących, niż nudnych i głupich.
To, co jest warte zapamiętania, zostaje wrzucone do pamięci długotrwałej. Inne rzeczy są po prostu wyrzucane i żeby je zapamiętać, musimy wprowadzić je do pamięci po raz kolejny.
Joanna Pastuszka-Roczek
To, kim jesteśmy, w jaki sposób myślimy, jak działamy, jest wynikiem tego, co nas w życiu spotkało, czego się nauczyliśmy. Cały ten ogrom wiedzy nazywamy pamięcią. W jaki sposób ona działa, jak zapamiętujemy i co nam może w tym procesie przeszkodzić?
Pamięć długotrwała
Olbrzymi, wszechbogaty pojemnik, który zawiera wszelkie informacje, które są nam potrzebne do funkcjonowania. Aby sobie uświadomić ogrom tego magazynu, proponuję małą wycieczkę w jego głąb.
Weźmy na przykład dźwięki. Istnieje podstawowy zestaw dźwięków, który tworzy, powiedzmy sylaby słów. teraz sobie uświadom, ile jest kombinacji sylabowych. Teraz pomyśl, ile znasz słów – każde z nich składa się z innego zestawu sylab – jaka to olbrzymia liczba konfiguracji! A teraz pomyśl, że potrafisz w myślach powiedzieć każde słowo na kilkanaście sposobów, używając głosów swoich dzieci, znajomych, aktorów oglądanych w telewizji. To wszystko znajduje się w Twojej pamięci!
Jeśli dodamy, że każde słowo ma swój wygląd w postaci liter, każde coś znaczy… z jednym słowem, na przykład mama wiążą się tysiące, jeśli nie miliony wspomnień, uczuć, znaczeń…
Nasza pamięć jest naprawdę imponująca. Aby nas obronić przed zalewem informacji, zazwyczaj nie jesteśmy świadomi tego, co pamiętamy – świadomie przetwarzamy tylko to, co znajduje się w pamięci krótkotrwałej.
Im częściej używamy jakiś informacji, tym łatwiej jest je przywołać do pamięci krótkotrwałej – podobnie jest z tymi, które dużo dla nas znaczą. Nie przypomnimy sobie łatwo imienia koleżanki z podstawówki, ale błyskawicznie pojawi nam się imię i twarz chłopaka, którego w tym czasie darzyłyśmy sentymentem.
Joanna Pastuszka-Roczek
To, kim jesteśmy, w jaki sposób myślimy, jak działamy, jest wynikiem tego, co nas w życiu spotkało, czego się nauczyliśmy. Cały ten ogrom wiedzy nazywamy pamięcią. W jaki sposób ona działa, jak zapamiętujemy i co nam może w tym procesie przeszkodzić?
Podsumowanie
Aby najlepiej przedstawić budowę pamięci, spójrzmy na poniższy obrazek. Żółte kropki to informacje, które zdobywamy, a czerwone strzałki pokazują, jakimi drogami one do nas przychodzą. Wielki okrąg to nasza pamięć. Na początku mamy mały magazyn z dużą ilością kropek – to pamięć ultrakrótka.
Następnie widzimy lejki, przez które przedostają się informacje – to nasze filtry uwagi. Później mamy magazyn pamięci krótkotrwałej – jest w niej niewiele elementów, które są porównywane z pamięcią długotrwałą, która znajduje się w trzecim, żółtawym polu.
Niektóre z nich wracają do pamięci krótkotrwałej (na przykład dręczące nas myśli, rozpamiętywanie urazy czy krzywdy). Inne zostają od razu przerzucone do pamięci długotrwałej – są ważne, interesujące, niektórym to może zająć więcej czasu, innym mniej. Inne są po prostu wyrzucane ze świadomości.
O przypominaniu, błędach, sposobach na usprawnienie pamięci i innych ciekawostkach przeczytacie w kolejnych artykułach. Już teraz zapraszam do lektury!
Joanna Pastuszka-Roczek
« Składniki naturalne w kosmetykach
Emilly27k
11 lat temu
Graficzny zarys ułatwia nam zapamiętywanie. Tak zwana mapa myśli. Mind of mape. Jeden z najlepszych sposobów na zapamiętywanie:)
Margotka
11 lat temu
Bardzo interesujący artykuł. Podobał mi sie obrazek – lubię obrazki. Całe życie byłam wzrokowcem, czyli lepiej uczyłam się patrząc i wyobrażając sobie różne rzeczy. Boję się utraty pamięci, że mi się te „magazyny” pozamykają i będę siedzieć tylko we własnej głowie…
Emilly27k
11 lat temu
Artykuł bardzo ciekawy. Dowiedziałam się z niego,że posiadam pamięć długotrwałą, ale tak naprawdę jest w rzeczywistości.
filodendron
11 lat temu
Utrata pamięci spotkała moją kuzynkę w wieku ok.50 lat,okazało się ,że ma dziwną chorobę-co jakiś czas pękają jej naczynia krwionośne w mózgu, teraz po paru latach nie ma z nią kontaktu ,jest rośliną.I nie ma na tę chorobę leku.
pati25
11 lat temu
Utrata pamięci to jedna najgorszych rzeczy jaka może człowieka spotkać.Ja nie chciałabym stracić pamięci.Pamiętałam i pamiętam bardzo dużo.A artykuł bardzo interesujący.Jaka skomplikowana ta nasza pamięć
drobina
11 lat temu
Chyba niczego się tak nie boję jak utraty pamięci. Zawsze byłam dumna z mojej pamięci. Miałam , jak to mówią „mózg 6 na 9”. Moja pamięć zdawała się nie mieć dna. Pamiętałam dosłownie wszystko: książkę telefoniczną do moich znajomych miałam w głowie, daty, adresy, wiersze, kawały, pamięć do twarzy…
A teraz? To co było dawniej pamiętam doskonale, a to co niedawno…szkoda gadać. Tak jakby wszystkie szufladki w mojej głowie się zapełniły i nie idzie do nich nic dołożyć. Z jednej strony jest to chyba brak koncentracji (pewnie przez tą moją niedoczynność tarczycy), a z drugiej – boję się, że to dziedziczne. Moja babcia w starszym wieku straciła pamięć, teraz moja mama bardzo się zapomina więc pewnie i na mnie przyjdzie kolej. Dlatego nie daję się. Rozwiązuję krzyżówki, konkursy, zadania logiczne – po prostu trenuję pamięć. To pomaga (chociaż nie zawsze), więc mam nadzieję, że nie będzie tak źle. Mimo wszystko, o bardzo ważnych sprawach raczej nie zapominam. Może mój mózg koduje wybiórczo wiele faktów?
Danusiate
11 lat temu
Mój tata zawsze mówił, że ma świetną pamięć, tylko krótką. I niestety, chyba mam to po nim 🙂
filodendron
11 lat temu
Alineczko na to pomoże tylko Ginkofar lub inny preparat na bazie ginkgo biloba.Moja pamięć znacznie sie poprawiła ,gdy systematycznie łykam te tabletki .Dostępne w każdej aptece.
alineczka
11 lat temu
Trochę to dla mnie zbyt skomplikowane…albo ja nie mogę się skupić…
Faktem dla mnie jest,że z pamięcią u mnie jest gorzej niż jeszcze kilka lat temu… czytanie, krzyżowki, omega3…. nic nie pomaga..
filodendron
11 lat temu
Trzeba przyznać ,że jest to bardzo ciekawy artykuł ,który o sprawach trudnych mówi w bardzo przystępny sposób.Co do pamięci,to człowiek chyba wszystko zapamiętuje , słuchając starszych ludzi,dowiadujemy się takich szczegółów,których ci opowiadający wcześniej by sobie nie przypomnieli .Ciekawe,że im człowiek starszy ,tym więcej przypomina mu się z dzieciństwa i młodości .Ciekawe,dlaczego?A cel na pewno jest ,bo na świecie żaden proces nie jest bezsensowny.