Już w latach 70. ubiegłego wieku dowiedziono, iż styl życia jest głównym determinantem zdrowia człowieka. Kanadyjski minister zdrowia LaLonde opracował koncepcję tzw. pól zdrowia, wymieniając 4 grupy czynników warunkujących zdrowie, które oszacował procentowo.
Styl życia stanowił w nich 53%, środowisko fizyczne i społeczne ok. 21%, predyspozycje genetyczne ok. 16% i system opieki zdrowotnej jedynie 10%. Wniosek nasuwa się oczywisty. To głównie od naszych codziennych decyzji i zachowań zależy, czy będziemy zdrowi czy nie; potwierdza się zatem hasło „twoje zdrowie w twoich rękach”. Ta koncepcja do dnia dzisiejszego jest aktualna, choć nieco ewoluowała, głównie w kierunku czynników społeczno-ekonomicznych. Nie zmienia się fakt, iż system opieki zdrowotnej (infrastruktura, jakość usług medycznych, wyspecjalizowany personel) nie jest gwarantem zdrowia i wysokiej jakości życia. W wysokorozwiniętych krajach Europu Zachodniej i w Stanach Zjednoczonych nie obserwuje się poprawy zdrowia ludności wraz ze wzrostem nakładów na opiekę medyczną.
Światowa Organizacja Zdrowia do podstawowych uwarunkowań zdrowia zalicza:
- korzystanie z praw i swobód obywatelskich,
- zatrudnienie,
- warunki pracy,
- warunki mieszkaniowe,
- kondycję psychofizyczną stosowną do płci i wieku,
- wykształcenie,
- zaopatrzenie w żywność i odpowiedni stan odżywienia,
- poczucie bezpieczeństwa,
- możliwość oszczędzania,
- komunikację i łączność z innymi ludźmi,
- możliwość wypoczynku, regeneracji sił i rozrywki
- dostępność odpowiedniej odzieży.
Bardzo wiele czynników ma wpływ na nasze zdrowie i dobre samopoczucie, warto mieć ich świadomość, aby móc popracować nad swoim zdrowiem.
Zachowań, składających się na zdrowy styl życia, można wymienić wiele, są to m.in.:
- dbałość o ciało i najbliższe otoczenie;
- aktywność fizyczna;
- racjonalne żywienie
- hartowanie się;
- odpowiednia jakość i czas snu;
- korzystanie i dawanie wsparcia społecznego;
- unikanie stresu i radzenie sobie z nim;
- samokontrola zdrowia i samobadanie;
- poddawanie się badaniom profilaktycznym;
- bezpieczne zachowania na co dzień (m.in. bezpieczeństwo komunikacyjne i pracy);
- bezpieczne zachowania w życiu seksualnym;
- niepalenie tytoniu
- ograniczone używanie alkoholu;
- nienadużywanie leków nie zleconych przez lekarza;
- nienadużywanie innych substancji psychoaktywnych.
dr Paweł F. Nowak
