Przewlekłe biegunki, częste wizyty w toalecie i bóle brzucha to codzienność osób cierpiących na nieswoiste zapalenie jelit. Pod tą nazwą kryje się grupa chorób immunologicznych, z których najczęściej występuje wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba Leśniowskiego-Crohna. Rzadziej występuje eozynowe lub kolagenowe zapalenie jelit. Schorzenia te uniemożliwiają chorym normalna życie. Niestety, w ostatnich latach odnotowano alarmujący wzrost zachorowań na NZJ.
Przyczyny nieswoistego zapalenia jelit nie są poznane, dlatego leczenie tej grupy schorzeń jest tak ciężkie. Na ich rozwinięcie wpływają prawdopodobnie czynniki genetyczne, środowiskowe oraz immunologiczne. Układ odpornościowy chorego produkuje duże ilości cytokin, które doprowadzają do powstania przewlekłego stanu zapalnego jelit. Prowadzi to do pojawienia się niepokojących i utrudniających codzienne funkcjonowanie objawów.
Objawy nieswoistego zapalenia jelit
Wszystkie choroby z grupy NZJ łączy przewlekłe, długotrwałe rozwolnienie. Zmusza ono chorego do korzystania z toalety wiele razy w ciągu dnia. Charakterystyczne jest także ciągłe zmęczenie oraz podwyższona temperatura. W przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego stan zapalny obejmuje śluzówkę końcowego odcinek układu pokarmowego. Często występują wypróżnienia z obecnością krwi w kale. Choroba Crohna związana jest z wszystkimi fragmentami układu pokarmowego, a zmiany dotyczą całej ściany jelita. Typowe są dla niej bóle brzucha i powstawanie przetok. Eozynowe zapalenie jelit jest rzadkim schorzeniem, dodatkowo objawiającym się nudnościami, utratą wagi, wzdęciami. Czasem przy nim pojawia się też zapalenie trzustki i śledziony. NZJ to poważne choroby, dlatego ich objawów nie należy lekceważyć.
Alarmujący wzrost zachorowań na NZJ
Nieswoiste zapalenie jelit dotyczy już nawet 3 milionów osób w Europie. Najczęściej pojawia się u młodych osób, zazwyczaj w wieku 15-29 lat. Najwięcej przypadków choroby odnotowano na zachodzie i północy Europy. Liczba chorych dramatycznie rośnie także w innych częściach kontynentu. W Polsce prawdopodobnie NZJ dotyczy nawet 50 tysięcy osób! W Stanach Zjednoczonych jest już 50 milionów osób z nieswoistym zapaleniem jelit. Co gorsza, schorzenia związane z zapaleniem jelit diagnozuje się u coraz młodszych osób. W Austrii liczba chorych dzieci podwoiła się, a w Danii wzrosła o połowę. Wzrost zachorowań u latorośli odnotowuje się także w innych krajach. Jest to wyjątkowo niebezpieczne zjawisko, bo im wcześniej pojawia się NZJ, tym groźniejszy jest jego przebieg.
Nieswoiste zapalenie jelit – przyczyny
Konkretna przyczyna chorób z grupy nieswoistego zapalenia jelit nie jest znana medycynie. Naukowcy intensywnie poszukują czynników, które wpływają na ich pojawienie się. NZJ często występuje rodzinnie, dlatego podejrzewa się dziedziczność schorzenia. Odkryto już aż 160 zmian genetycznych odpowiedzialnych, które mają z nim związek. Większość badaczy uważa jednak, że gdyby faktycznie za nieswoiste zapalenie jelit odpowiedzialne były geny, wzrost zachorowań nie byłby tak dramatyczny w przeciągu krótkiego czasu. Istotne są więc czynniki środowiskowe, takie jak nadmierna higiena, silny stres i palenie papierosów. Szkodliwa jest też dieta oparta na słodzonych produktach, a uboga w błonnik pokarmowy. Stan mikroflory jelitowej u chorych na NZJ różni się od tego u osób zdrowych. Nie wiadomo jednak, czy jest to skutek czy przyczyna schorzeń.
Leczenie chorób z grupy NZJ
Ponieważ etiologia nieswoistego zapalenia jelit nie jest znana lekarzom, leczenie polega na łagodzeniu objawów. Specjalistom zależy na wprowadzeniu choroby w stan remisji i utrzymaniu go jak najdłużej. Dzięki temu chory może prowadzić normalne życie, a nawroty NZJ są mniej uciążliwe. Lekarz zaleca zwykle kolonoskopię oraz badanie histopatologiczne tkanki jelitowej. Następnie zapisuje leki – zazwyczaj są to salicylany oraz kortykosteroidy. Dużą nadzieję chorym dają także preparaty biologiczne. Są to przeciwciała monoklonalne, które działają na czynnik związany z progresją procesu zapalnego. Niestety, nie są one wolne od skutków ubocznych. Pojawiają się gwałtowne reakcje alergiczne oraz podatność na zakażenia. Leczenie NZJ trwa co najmniej 2 lata, choć czasem trwa całe życie chorego. Istotny jest zdrowy tryb życia: dieta uboga w tłuszcze i cukry proste, a także przyjmowanie probiotyków oraz suplementów witaminowych i mineralnych. Dzięki odpowiednim farmaceutykom i dbałości o zdrowie, chorzy na nieswoiste zapalenie jelit mogą normalnie uczyć się i pracować.
Karolina Solga
